Over Chinese Kruiden Geneeskunde

wetenschap met behoud van traditie

Chinese kruiden

De oudste literatuur waarin over kruiden wordt geschreven is de shang han lun (220 vC). Daarin wordt heel precies en gedetailleerd beschreven voor welke situaties welke kruidencombinaties moeten worden ingezet. Ook wordt de bereidingswijze beschreven. Formules uit de shang han lun hebben nog steeds hun toepassing in onze moderne tijd. In de tussenliggende tijd is veel gediscussieerd over de klinische werking van kruiden en kruidencombinaties.

In het westen is dat niet anders; ook daar worden sinds mensenheugenis kruiden gebruikt om gezondheid te beinvloeden. In feite zijn de meeste medicijnen ontwikkeld uit kruiden, en worden veel medicijnen ook nog steeds gemaakt uit plantaardige oorsprong. Dit omdat het synthetisch maken van een stofje vaak kostbaarder is.

Een veel voorkomend misverstand is dat kruiden per definitie natuurlijk en veilig zijn. In principe is dat wel zo, maar het hangt erg af van de specifieke aandoening, maar ook van de dosering van de kruiden waarmee je die aandoening wil behandelen. Een kruidencombinatie die is samengesteld op basis van een correcte differentiaaldiagnose volgens de chinese geneeskunde zal weinig tot geen nadelige effecten hebben. Hierbij wordt rekening gehouden mogelijk schadelijke werking van individuele kruiden in de gehele samenstelling. Als dit onvoldoende gebeurd, of als de chinese diagnose niet helemaal correct is werkt de formule minder goed werken, kunnen klachten erger worden en/of andere klachten ontstaan.

De huidige westerse geneeskunde werkt op dit moment vooral met enkelvoudige medicatie. Bezien vanuit de chinese geneeskunde wordt een verstoring daardoor niet volledig, of niet op de juiste manier aangepakt. Daardoor ontstaan op den duur weer andere verstoringen. Een voorbeeld is het ontstaan van resistentie van bacterien tegen anti-biotica. Een metafoor voor ziekte stelt de mens voor als een leger dat tegen een vijand vecht met de therapeut in de functie van generaal. [9]. Het is daarbij logisch dat de vijand een succesvolle verdedigingsstrategie verzint als de generaal kiest voor telkens dezelfde aanval (anti-biotica). Een generaal die kiest voor een strategie die telkens verschilt is op den duur veel succesvoller. In het geval van kruiden bij ziekte  komt dat omdat de biochemische samenstelling tussen planten, seizoenen en jaren verschilt. Het ontstaan van resistentie is dus het gevolg van de behoefte van westerse geneeskunde aan uniformiteit. Dat neemt niet weg dat anti-biotica een veel krachtigere werking hebben als chinese kruiden. Voor ernstige levensbedreigende hebben chinese kruiden dan geen oplossing.

De westerse wetenschap krijgt steeds meer interesse in de biochemische inhoudsstoffen van een plantje. Maar een kruidencombinatie (formule) heeft al snel meer dan 100 biochemische bestanddelen, en het zo goed als onmogelijk om daarvan te beoordelen wat precies het effect zal zijn. Natuurlijk is het mogelijk om uit te gaan van de belangrijkste inhoudstoffen, maar dat is slechts een benadering.

Dat het model van de chinese geneeskunde een zinvol systeem is, blijkt uit modern systeembiologisch onderzoek [1] [2] [3]. Doel van deze methodes is een biochemisch model te maken voor behandeling van complexe aandoeningen met multi-factorele medicatie. De combinatie van medicijnen wordt dan aangepast aan de specifieke situatie van de individuele patient. In feite  doen de chinesen dat al 2000 jaar lang.
Het lijkt in het bovenstaande verhaal misschien net of chinese kruiden wondermiddelen zijn. Helaas is dit niet het geval. De biochemische diversiteit en variatie heeft dan wel diverse voordelen, het nadeel is dat het ten koste gaat van de therapeutische kracht. Daarbij is het chinese pathofysiologische model wel in staat veel details te beschrijven; maar dat maakt het ook moeilijk om dit goed te doen.
Westerse en Chinese diagnostiek en behandelmethoden verschillen dus wezenlijk van elkaar. Vandaar dat wij van mening zijn dat het bekijken van een situatie met beide methodes meer informatie oplevert dan een van de methodes apart.

Veiligheid van Chinese kruiden

Over de veiligheid van Chinese kruiden is regelmatig het nodige te doen in de media. De berichtgeving is daarbij niet altijd even genuanceerd. Begrijpelijk, want de markt voor chinese kruiden is erg divers. De beroepsverenigingen en SBTCG hebben richtlijnen waar herbalisten zich aan moeten houden. Wat zijn nu de problemen:

Identificatie
Sommige kruiden zijn moeilijk van elkaar te onderscheiden, maar kunnen toch een erg verschillende werking hebben. Soms komt het zelfs voor dat het ene kruid giftig is en het andere niet. Probleem daarbij is  vaak dat westerse "deskundigen" onbekend zijn met de chinese naamgeving, en dat daardoor onbedoelde verwisselingen optreden. Door een fout van een Belgische apotheker onstonden daardoor ernstige nierproblemen bij een aantal patienten. Het kruid dat dit veroorzaakte (…) werd terecht in de ban gedaan.
Het kweken, verwerken en verkopen van (ruwe) chinese kruiden is een sector waarin miljarden omgaan, en bonafide importeurs hebben een naam hoog te houden. De eerste identificatie van kruiden wordt dan ook gedaan door experts van de leverancier en importeur. Voor moeilijk te identificeren kruiden wordt een extern laboratorium ingeschakeld om de identiteit te bevestigen. De herbalist identificeert de kruiden op kleur, vorm, geur en smaak.

Verboden kruiden
Een aantal kruiden of bewerkingsvormen daarvan mogen in Nederland niet gebruikt worden. Beschermde soorten zijn vermeld in CITES wetgeving, verboden kruiden worden beschreven in het Warenwetbesluit Kruidenpreparaten. Bij bonafide importeurs zijn kruiden  die onder deze wetgeving vallen ook niet te krijgen. In de meeste gevallen bestaat er vervangend middel dat wel beschikbaar/ veilig is.
Herbalisten in het herbalisten register van de SBTCG zijn verplicht zich te houden aan de bestaande wetgeving, en zijn via de beroepsvereniging daarop aan te spreken via tuchtrecht.

Toevoegingen aan kruiden en/of kruidenpreparaten
Het toevoegen van westerse medicijnen als corticosteroiden of anti-biotica aan kruiden en kruiden preparaten (zoals zalven) is niet etisch en verboden in de Geneesmiddelenwet. De toevoeging van dergelijke middelen aan enkelvoudige kruiden is weinig zinvol omdat deze divers gebruikt worden (in kruidenpreparaten; chinese kruidengeneeskunde gebruikt zelden enkelvoudige kruiden). Het risico zit vooral in kruidenpreparaten van onbekende oorsprong (oosterse oorsprong). Kruidenpreparaten van westerse oorsprong zijn wel betrouwbaar.
Wij raden herbalisten af om kruidenpreparaten van oosterse oorsprong te gebruiken. Herbalisten met een oosterse oorsprong zijn echter vaak beter in staat de betrouwbaarheid van dergelijke kruidenpreparaten te beoordelen. Het feit blijft dat  een ieder die de Geneesmiddelenwet overtreed strafbaar is dmv tuchtrecht dan wel strafrecht.

Interactie met westerse medicijnen
Het is geen probleem om westerse medicijnen en chinese kruiden met elkaar te combineren. Een herbalist heeft kennis van westerse geneeskunde en medicijnen, en is in staat om het effect van de combinatie te overzien. Dit in tegenstelling tot artsen die Chinese kruiden of beschouwen als weinig-effect hebbend, of bang zijn voor mogelijke interacties.
Herbalisten  adviseren patienten altijd om de arts te melden dat u chinese kruiden gebruikt, en staan als vanzelfsprekend open voor overleg daarover.
Het is de intentie van een herbalist dat de interactie tussen westerse medicijnen en kruiden een synergetisch effect heeft. Een negatief effect komt ook voor, en geeft mogelijk meer informatie over de situatie van de patient. Het is echter ook mogelijk dat er een allergische of idiopatische reactie is op een van de bestanddelen van het kruidenpreparaat, al dan niet in combinatie met de westerse medicatie. Voor mogelijke interacties is een database zie [4] [5] [6]

Lever- en nierschade
Zowel werking als toxiciteit van zowel geneesmiddelen als kruiden zijn afhankelijk van de dosering. Daarbij hebben de kruiden die een sterke therapeutische werking hebben vaak grotere risico's op toxiciteit.

In het verleden waren er geruchten dat chinese kruiden leverschade zouden veroorzaken. Er zijn gevallen bekend waarin met gecombineerde behandeling problemen ontstaan, maar in veel gevallen kon niet aangetoond worden welke Chinese kruiden daarvoor verantwoordelijk waren. [7]

De Engelse TCM herbalist Mazin Al- Khafadji monitort zijn patienten met lever functie tests, en heeft in 1265 patienten die behandeld werden met grote hoeveelheden ruwe kruiden slechts 1 geval van toxische hepatitis aan kunnen tonen. Met een specialisatie in dermatologie behandelt hij patienten met hoge doseringen ruwe kruiden; decocties van 120-240 gram per dag. [8]

In Nederland werken herbalisten over het algemeen met granulaten en een standaard dagdosering van 6 gram. Met een concentratiefactor 6 komt dit overeen met 36 gram ruwe kruiden. De dosering van Al-Khafadji is dus tot 3 tot 6 keer hoger.
Het lijkt aannemelijk dat de risico's op toxische hepatitis bij standaard dosering met granulaten navenant lager zijn, maar er bestaan geen onderzoeksgegevens op dit gebied. Belangrijk is wel om in situaties waarin patienten atypische reacties vertonen de lever functie te laten onderzoeken.

Referenties

1. Systems biology guided by Chinese medicine reveals new markers for sub-typing rheumatoid arthritis patients http://analyticalbiosciences.leidenuniv.nl/publications/3131

2. Linking biological activity with herbal constituents by systems biology-based approaches: effects of Panax ginseng in type 2 diabetic Goto-Kakizaki rats http://analyticalbiosciences.leidenuniv.nl/publications/3484

3. Commentary: "A systems view on the future of medicine: inspiration from Chinese medicine?" http://analyticalbiosciences.leidenuniv.nl/publications/2874

4. http://www.biologicnr.com/database/data-search-drug.php

5. Tsai et al. Int J Clin Pract 2012; 66: 1056-78. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1742-1241.2012.03008.x/abstract

6. http://www.itmonline.org/arts/herbdrug2.htm

7. http://www.jcm.co.uk/product/catalog/product/view/7692/adverse-events-involving-certain-chinese-herbal-medicines-and-the-response-of-the-profession/

8. http://www.jcm.co.uk/product/catalog/product/view/7796/monitoring-of-liver-enzymes-in-patients-on-chinese-medicine/

9. Sun zi's Art of War and Health Care, New World Press, ISBN 7-80005-376-8

versie 1.0 3/13

© Ontwerp en realisatie Fly Webservices | Beheerder.