Depressie
Het begrip depressie wordt in het dagelijks leven veel gebruikt als iemand zich een keer down voelt. Een depressie is echter ook een psychiatrische diagnose die zorgvuldig door een arts moet worden vastgesteld. Mensen die lijden aan depressie voelen zich het grootste gedeelte van de dag of bijna elke dag depressief.
Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, leden er in 2007 naar schatting 545.100 mensen aan een depressie 1). In Nederland lijdt jaarlijks 4% tot 10% aan depressie, en 15% tot 17% heeft ooit in het leven een depressie gehad. Vrouwen hebben twee keer zoveel een depressie dan mannen 2).
Een standaard behandeling voor depressie bestaat uit een behandeling binnen de geestelijke gezondheidszorg in combinatie met antidepressiva. De antidepressiva kunnen bijwerkingen geven 3) 4).
Door de eeuwen heen heeft de Chinese kruidengeneeskunde zich ontwikkeld tot een zelfstandige geneeskundige methode die allerlei ziektes behandelt waaronder ook depressie. De Chinese kruiden kunnen het lichaam in harmonie brengen, waardoor ook de geest in balans komt. Chinese kruidengeneeskunde kan cliënten van een depressie laten herstellen in het algemeen zonder bijwerkingen. Chinese kruiden kunnen ook als aanvullende therapie goed naast de antidepressiva gebruikt worden; om het genezingsproces te versnellen, bijwerkingen van de antidepressiva te verminderen of om lichamelijke klachten te behandelen die samengaan met de depressie.
In dit artikel worden zowel de Westerse- als de Traditionele Chinese behandelmethode toegelicht. Vervolgens wordt wetenschappelijk onderzoek naar het effect van antidepressiva en Chinese kruiden besproken. Uit de onderzoeken blijkt dat Chinese kruiden effectief zijn bij de behandeling van depressie.
Westerse behandelmethode
Depressie volgens westerse diagnose
Een samenvatting van de omschrijving volgens DSM IV 5) van depressieve episode: Depressieve stemming gedurende het grootste gedeelte van de dag of bijna elke dag. Vermindering van interesse of plezier in alle of bijna alle activiteiten gedurende het grootste deel van de dag, of bijna elke dag.
Een aantal bijkomende symptomen:
- Duidelijke gewichtsvermindering of toename, afgenomen of toegenomen eetlust;
- slapeloosheid of overmatige slaap en slaperigheid (hypersomnia);
- zichtbare agitatie of remming, bijv. rusteloosheid of vertraagdheid;
- vrijwel alle dagen vermoeidheid of energieverlies
- gevoelens van waardeloosheid of buitensporig schuldgevoel
- verminderde concentratie, denkvermogen en moeite om beslissingen te nemen;
- terugkerende gedachten aan de dood en/of suïcidale gedachten.
- De symptomen hebben een wezenlijke negatieve invloed op het sociaal of beroepsmatig functioneren.
Behandeling
Uit cijfers blijkt dat huisartsen steeds vaker depressies behandelen. Het aantal bij de huisarts bekende patiënten met depressie van 1994 tot 2007 is meer dan verdubbeld. Bovendien schrijven huisartsen steeds vaker antidepressiva voor. Het aantal mensen dat gebruik maakt van de geestelijke gezondheidszorg is echter gelijk gebleven. 6)
Stijging Gebruik Antidepressiva
Het aantal voorschriften voor antidepressiva is van 2,9 miljoen in 1997 gestegen tot 6,8 miljoen in 2008. In de 2e helft van 2008 gebruikten volgens SFK ruim 800.000 mensen antidepressiva (ongeveer 6% van de bevolking van 12 jaar en ouder). Uit gegevens van (SFK:St. Farmaceutische kengetallen 2009) blijkt dat de toename voornamelijk komt doordat huisartsen vaker antidepressiva voorschrijven. De laatste jaren schrijven ze steeds goedkopere generieke middelen voor. Dit zijn nagemaakte middelen van het oorspronkelijke middel. Deze zijn goedkoper, wat heeft geleid tot een kostendaling vanaf 2007.
De meeste populaire antidepressiva vallen onder SSRI’s en zijn bekend als Prozac, Paxil en Zoloft. De bijwerkingen 7) van deze medicijnen zijn toename van angst, misselijkheid, gewichtsverlies of toename, hoofdpijn en seksuele aandoeningen.
Uit een meta-analyse van antidepressiva 8) blijkt dat antidepressiva bijna gelijk scoren als een placebo. Het effect van antidepressiva was alleen groter dan een placebo als er sprake was van een ernstige vorm van depressie, maar dan nog was het verschil relatief klein. Uit een meta-analyse van psychologische behandeling 9) blijkt dat behandeling met antidepressiva alleen, minder goed werkt dan die zelfde behandeling in combinatie met psychologische behandeling.
Depressie is een van de duurdere ziekten.
In 2005 bedroegen de kosten van de zorg voor mensen met een depressie 773 miljoen euro, daarvan ging 58% naar geestelijke gezondheidszorg en 15% naar genees- en hulpmiddelen.10
Depressie volgens de Traditionele Chinese geneeskunde
Differentiatie van depressie volgens TCG
De medische klassiekers, zoals de Yellow Emperor’s Classic of Medicine (Neijing 221 vChr.) beschrijven het diagnosticeren en behandelen van ziektes. Er wordt onderscheid gemaakt in materie, Qi (energie) en Shen (geest of bezieling). Iemand met een depressieve stoornis heeft volgens de Chinese geneeskunde een verstoorde Shen. De Shen is een fundamentele substantie van het menselijke lichaam. De Shen vormt evenzeer een deel van het lichaam als de ingewanden. De tegenstelling, die er in het Westen sinds Descartes bestaat tussen het spirituele en het materiële, is niet bruikbaar in de Chinese geneeskunde 11).
Depressie is een complexe wisselwerking tussen de organen, die afkomstig kan zijn van verschillende organen of emoties. Van deze factoren is disharmonie van de lever het belangrijkst, deze wordt in de meeste gevallen waargenomen. De lever zorgt voor een harmonieuze verspreiding van Qi (energie) door het lichaam. Bij bijna alle vormen van depressie wordt een gestagneerde functie van het verspreiden van Qi door de lever aangetroffen. Binnen de Chinese geneeskunde wordt dit lever Qi stagnatie genoemd.
Herkenbare symptomen van lever Qi stagnatie zijn op het emotionele gebied;
- Nergens zin in hebben
- stressgevoel
- irritatie
- boosheid
- frustratie
Lichamelijke symptomen;
- misselijkheid
- opgeblazen gevoel
- Premenstrueel syndroom
- boeren
- slapeloosheid
- brok in de keel
Na een lange periode van Lever Qi stagnatie kunnen andere problemen ontstaan zoals bloed stasis, (bijv. Premenstrual dysphoric disorder (PMDD)) of damp stagnatie ( niet helder kunnen denken), verschillende vormen van lichamelijke ‘leegtes’ ( geeft o.a. Slapeloosheid).
Wetenschappelijke onderzoeken:
1. Uit onderzoek 12) blijkt de formule Xiao yao san (Rambling Powder) effectief is bij depressie.
Xiao yao san is een Chinese kruidenformule die veelvuldig wordt voorgeschreven bij depressie in China. De formule bevat 8 bekende kruiden (Bupleurum root, Chinese angelica root, white peony root, poria, bighead atractylodes rhizome, roasted ginger, prepared licorice root, menthol and peppermint).
De formule heft lever Qi stagnatie op, herstelt de milt, voedt bloed, klaart lever vuur door bloed leegte. (stijgende werking van de lever vuur door bloed leegte kan geven; hete handpalmen of voetzolen, lichte hoofdpijn,vlekken zien, droge ogen).
De meta-analyse werd gebaseerd op een selectie uit 263 bestaande wetenschappelijke onderzoeken naar het effect van de kruidenformule Xiao yao san bij depressie. Uiteindelijk voldeden er 26 onderzoeken (met in totaal 1837 patiënten) aan de selectiecriteria. In het onderzoek van de meta-analyse is rekening gehouden met het klinische effect (er is aangetoond dat gedurende de onderzochte periode het aantal ziekteverschijnselen is vermindert) verschillende soorten scores als HAMD en SDS op de kruidenformule xia yao san. De HAMD of HDRS is een vragenlijst met 21 items, waarbij de optelling van de items een maat geeft voor de ernst van een al vastgestelde depressie. SDS is een zelf beoordelingsschaal met 20 uitspraken over depressie. Tevens is er rekening mee gehouden of de formule xiao yao san werd ingenomen als een pil poeder of een thee, en naar het effect anti-depressiva en de combinatie xiao yao san met anti-depressiva.
Hieruit is geconcludeerd dat Xiao yao san een positief effect heeft bij depressie. De formule xiao yao san heeft in eerste instantie het zelfde effect als antidepressiva behalve dan dat xiao yao san minder bijwerkingen geeft. De effectiviteit van Chinese kruiden formule Xia yao san is vooral na 4 weken hoger dan de antidepressiva. De combinatie antidepressiva en xiao yao san scoort beter dan de antidepressiva alleen, bovendien geeft de eerst genoemde combinatie minder bijwerkingen. Hierbij moet wel vermeld worden dat de formule Xiao yao san gemodificeerd werd volgens de methode van de Chinese geneeskunde. Dat betekent dat er kruiden waren toegevoegd die de klachten van de individuele patiënt aanpakte. Verder zijn er methoden gebruikt bij de weergave van de onderzoeken die niet helemaal voldoen aan de huidige westerse standaard norm. Gezien het grote aantal van 1837 patiënten die in het onderzoek betrokken zijn blijkt dat de Chinese kruiden formule Xiao yao san effectief is bij de verbetering van klachten bij depressie.
2. Uit onderzoek blijkt dat gecombineerde werking van Chinese kruiden met de magneten een goed therapeutisch effect hebben bij depressie.
Dit onderzoek 13) door Zhang Guangji en Ruan Jiyuan vond plaats bij 89 patiënten, die waren onderverdeeld in 2 groepen. De behandelende groep gebruikte Chinese kruiden en magneten en de controle groep werd met een antidepressivum fluoxetine behandeld. Er was in beide groepen rekening gehouden met leeftijdsverdeling en de ernst van de depressie. Mensen die depressief waren door een hersen- of fysieke afwijking waren buiten het onderzoek gelaten.
Therapeutische resultaten: In de behandelde groep met Chinese kruiden en magneten van 45 gevallen, waren 20 (44,44%) gevallen bestempeld als effectief , 22 gevallen (48,89%) waren verbeterd en 3 gevallen (6,66%) ineffectief, met een totale effectieve behandeling van 93,33 %.
In de controle groep van 44 gevallen, waren 12 gevallen (27,27%) beoordeeld als effectief, 20 cases (45,45%) verbeterd en 12 gevallen (27,27%) ineffectief. Dat geeft een totale effectieve score van 72,72 %. Dat geeft een significant verschil met de behandelde groep van (P<0,01).
De behandeling met Chinese kruiden en magneten is effectiever dan een behandeling met het antidepressivum fluoxetine.
3. Wetenschappelijk onderzoek naar de behandeling van seniele depressie met Chinese kruidenformule Shugan jiejy Yin 14)
Dit onderzoek vond plaats bij 164 patiënten gediagnosticeerd met een seniele depressie De leeftijd lag tussen de 64 en 80 jaar met een gemiddelde van 70,5 jaar. De depressie was aanwezig vanaf 2 maanden tot 11 jaar, met een gemiddelde van 3 jaar en 7 maanden. De ene helft werd behandeld met de formule Shugan Jieyu Yin. De andere helft werd behandeld met de antidepressivum Fluoxetine Hydrochloride. De diagnose criteria voor depressie werden vastgesteld volgens de criteria van TCM syndroom van een stagnatie van lever-Qi met de daarbij gerelateerde syndromen.
Hoofdsymptomen; 1.Mentale depressie met weinig levenslust, overgevoelig, angstig en de neiging tot verdriet of om te huilen. 2. Een drukkende en verplaatsende pijn in het gebied van de lever en hypochondrische gebied aan beide kanten. 3. Spanning op de borst en de neiging tot zuchten. Op de tweede plaats bijkomende symptomen zoals een rode tongtip, slapeloosheid, slechte eetlust, duizeligheid en een wiry pulse. De patiënten waren met seniele depressie gediagnosticeerd als ze 2 of meer van de hoofdsymptomen hadden en meer dan een van de bijkomende symptomen.
Therapeutische resultaten
In de behandelde groep met Chinese kruiden waren er 34 hersteld, 23 patiënten opmerkelijk verbetert, 20 patiënten verbetert, 7 geen verbetering. Totaal 91,98% effectieve behandeling
In de behandeling van de controle groep, 2 hersteld, 19 opmerkelijk verbetert, 30 verbetert, 29 geen verbetering. Totaal 63,75% effectieve behandeling.
Dat geeft een significant verschil met de behandelde groep van (P<0,01)
De behandeling met formule Shugan Jieyu Yin is effectiever dan een behandeling met Fluoxetine bij seniele depressie.
meetmethode, aanpassing op kruiden
Discussie
Depressie hoort in Nederland bij de top 5 van ziektes met de hoogste ziektelast 15). Depressie hoort ook bij de top 5 van het hoogst aantal stijgers van zieken. Momenteel worden antidepressiva vaker voorgeschreven zonder verdere behandeling door de geestelijke gezondheidszorg. Aangezien antidepressiva over het algemeen weinig effect hebben, is dit een trend die doorbroken zou moeten worden.
Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat de behandeling met Chinese kruiden een positief effect heeft bij depressie en geen bijwerkingen veroorzaken. Aangezien de wetenschappelijke onderzoeken niet volledig voldoen aan de westerse standaard normen zou er meer wetenschappelijk onderzoek moeten komen om deze effecten te bevestigen. Het is van belang dat er meer bekendheid wordt gegeven aan de effectieve werking van Chinese kruiden, zodat meer mensen met een depressie hiervan de vruchten kunnen plukken. Ze kunnen zowel ingezet worden als aanvullende therapie naast het gebruik van antidepressiva, maar ook uitstekend als zelfstandige therapie.
Referenties
2) http://www.trimbos.nl/onderwerpen/psychische-gezondheid/depressie/feiten-en-cijfers
3) http://www.consumed.nl/medicijnen/groepen/3144
4) http://www.ntvg.nl/publicatie/seksuele-bijwerkingen-van-antidepressiva/volledig
5) DSM IV is een classificatiesysteem van psychische stoornissen, die ontwikkeld is voor gebruik bij hulpverlening, opleiding en onderzoek.
6) http://www.vtv2010.nl/object_binary/o9228_RIVM02-Gezondheid-en-determanten-VTV-2010.pdf
7) http://www.consumed.nl/medicijnen/groepen/3144
8) http://www.plosmedicine.org/article/info:doi/10.1371/journal.pmed.0050045
11) Ted J. Kaptchuk; Chinese geneeswijzen: The web that has no weaver
12) Chinese herbal formula Xiao Yao San for treatment of depression: a systematic review of randomized controlled trials, Yuqing Zhang, MeiHan, Zhijun Liu, JieWang, Qingyong He, Jianping Liu http://www.hindawi.com/journals/ecam/2012/931636/
13) Door Zhang Guangji, Rruan Jiyuan Zhejiang TCM College, Hangzhou 310053 geplaatst in vaktijdschrift Journal of Traditional Chinese Medicine 24, 2004
14) Shugan jiejy Yin for treatment of Senile Depression, a clinical report of 84 cases. Li Youtian, Xu Dan, Li Qiubo, Journal of Traditional Chinese Medicine 2006;26:39-41
15) http://www.vtv2010.nl/object_binary/o9228_RIVM02-Gezondheid-en-determanten-VTV-2010.pdf